اهمیت و مزایای استفاده از میلگرد بستر نسبت به نبشی‌کشی در وال‌پست (با ارجاع به پیوست ششم آیین‌نامه ۲۸۰۰)
مقدمه
در ساخت‌وسازهای امروزی، به‌ویژه در مناطق زلزله‌خیز، استفاده از روش‌های صحیح مهار دیوارهای غیرسازه‌ای (مانند وال‌پست‌ها) برای حفظ ایمنی و عملکرد سازه اهمیت ویژه‌ای دارد. دو روش رایج در این زمینه عبارتند از:
میلگرد بستر (Bed Joint Reinforcement)
نبشی‌کشی (استفاده از نبشی یا ناودانی برای مهار دیوار)
در این مقاله، اهمیت و مزایای استفاده از میلگرد بستر نسبت به نبشی‌کشی را بررسی می‌کنیم و ضوابط اجرایی آن را بر اساس پیوست ششم آیین‌نامه ۲۸۰۰ و سایر مستندات معتبر تحلیل خواهیم کرد.
میلگرد بستر چیست و جایگاه آن در آیین‌نامه ۲۸۰۰
مطابق پیوست ششم آیین‌نامه ۲۸۰۰ (مربوط به طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای معماری)، استفاده از میلگرد بستر به‌عنوان یکی از الزامات در مهار دیوارهای بنایی در تمام دیوارها (داخلی و پیرامونی) توصیه و در مواردی الزامی شده است. میلگرد بستر معمولاً به‌صورت مشبک، نردبانی یا خرپایی ساخته می‌شود که نوع خرپایی به دلیل سختی و عملکرد بهتر، بیشترین کارایی را دارد.
ویژگی‌ها و مشخصات کلی میلگرد بستر بر اساس آیین‌نامه:
جنس: فولاد آجدار یا گالوانیزه با مقاومت تسلیم حداقل ۲۴۰ مگاپاسکال.
قطر میلگرد: حداقل ۴ میلیمتر و حداکثر برابر نصف ضخامت ملات بستر.
فاصله قائم بین ردیف‌ها: حداکثر ۱ متر (حدود ۵ رج دیوارچینی).
طول همپوشانی: حداقل ۷۵ برابر قطر میلگرد.
قرارگیری کامل داخل ملات بستر برای محافظت در برابر خوردگی.
مزایای میلگرد بستر نسبت به نبشی‌کشی
۱. بهبود عملکرد خمشی و برشی دیوار
میلگرد بستر باعث افزایش مقاومت خمشی و برشی دیوار هم در داخل صفحه و هم خارج صفحه می‌شود. این موضوع به‌ویژه در زلزله باعث کاهش خطر ترک‌خوردگی و ریزش می‌شود.
۲. کنترل ترک‌ها و افزایش انسجام دیوار
میلگرد بستر به کنترل عرض و توزیع ترک‌های حرارتی و جمع‌شدگی کمک می‌کند و انسجام دیوار را به شکل محسوسی بالا می‌برد.
۳. سرعت و سهولت اجرا
برخلاف نبشی‌کشی که نیاز به برش، جوشکاری و نصب دارد، میلگرد بستر در حین دیوارچینی اجرا می‌شود و نیاز به عملیات اضافه ندارد.
۴. اتصال مکانیکی انعطاف‌پذیر
میلگرد بستر با شاخک یا قلاب به ستون‌ها یا اجزای سازه‌ای متصل می‌شود که باعث انتقال بهتر نیروها و کاهش تمرکز تنش می‌گردد.
۵. دوام و مقاومت در برابر خوردگی
با استفاده از میلگرد گالوانیزه یا اپوکسی، عمر مفید سیستم افزایش یافته و در برابر رطوبت و خوردگی مقاوم می‌شود.
۶. اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه
میلگرد بستر هزینه کمتری نسبت به نبشی‌کشی دارد و با الزامات آیین‌نامه‌ای نیز مطابقت دارد.
محدودیت‌های طولی و ارتفاعی بر اساس آیین‌نامه
طول دیوار: بیش از ۴ متر → نیاز به اجرای وادار یا وال‌پست قائم.
ارتفاع دیوار: بیش از ۳.۵ متر → نیاز به اجرای تیرک یا وال‌پست افقی.
میلگرد بستر نمی‌تواند جایگزین این المان‌ها شود اما در کنار آن‌ها عملکرد لرزه‌ای را کامل می‌کند.
توصیه‌های اجرایی
استفاده از میلگرد بستر خرپایی به دلیل عملکرد بهتر توصیه می‌شود.
رعایت فاصله قائم حداکثر ۱ متر بین میلگردها.
همپوشانی مناسب (۷۵ برابر قطر میلگرد) برای انتقال کامل نیرو.
استفاده از میلگرد گالوانیزه یا اپوکسی در محیط‌های مرطوب.
اتصال میلگرد به ستون‌ها با شاخک یا قلاب فولادی استاندارد.
نقش پیشگامان صنعت در ارتقاء کیفیت اجرا
در میان تولیدکنندگان داخلی، شرکت فراسازان آویژه به‌عنوان اولین و بزرگترین تولیدکننده محصولات مقاوم‌سازی دیوار و وال‌پست شناخته می‌شود. این شرکت با بهره‌گیری از فناوری روز و مواد اولیه باکیفیت، بهترین محصولات میلگرد بستر، وال‌پست و اتصالات مرتبط را با رقابتی‌ترین قیمت‌ها عرضه می‌کند. فراسازان آویژه برای هفتمین سال متوالی موفق به دریافت گواهینامه دفنی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی شده است؛ گواهی‌ای که نشان‌دهنده پایبندی کامل به استانداردهای ملی و آیین‌نامه‌ای در تولید محصولات مقاوم‌سازی است. این موفقیت نه‌تنها ضامن کیفیت محصول، بلکه پشتوانه‌ای مطمئن برای مهندسان و مجریان پروژه‌ها محسوب می‌شود.
جمع‌بندی
استفاده از میلگرد بستر مطابق پیوست ششم آیین‌نامه ۲۸۰۰، مزایای فنی و اقتصادی متعددی نسبت به نبشی‌کشی دارد. این روش باعث افزایش مقاومت لرزه‌ای، کنترل ترک، کاهش هزینه و سرعت اجرا می‌شود. در پروژه‌هایی که ایمنی، دوام و انطباق با مقررات اهمیت دارد، میلگرد بستر بهترین گزینه بوده و در صورت ترکیب با وال‌پست‌ها و وادارها، عملکردی کامل و مطمئن ارائه می‌دهد.
